Vicdanın sustuğu yerde yasa neye yarar? Çoğu zaman içimizde bir ses yükselir.
Hey! Sokakta, okulda, ofiste, ailede, siyasette, ticarette hep aynı fısıltı dolaşır kulaktan kulağa, “Sen mi düzelteceksin bu memleketi? “Doğru sadece sen misin? Herkes yolunu bulmuş, bir tek sana mı haram? Sen de yolunu bul.”
Ama işte bu fısıltı, en ölümcül yalandır. Aklını kullan, uyanık ol. Sen bunca zaman hizmet ettin. Çalıştığın kurum için geceni gündüz ettin. Ama bak ne elinde var, ne avucunda. Senin çalıştıkların köşeyi döndü. Ne olur sen de biraz ailemizin çıkarlarını düşünsen, bu nimetlerden faydalansan. İllegal işler açıkça yap demiyoruz ama bir kılıfını bulursan neden olmasın?
İşte zamanın ruhu böyle fısıldıyor, “Yasal olan helaldir.” ve şeytan en acımasız yerden, sağ tarafımızdan yakalıyor bizi.
Ama vicdan başka bir dil konuşuyor. Helal-haram, yasal mı değil mi? mücadelesi tam olarak burada başlıyor.
ÜSTAD ALEV ALATLI NE DİYORDU?
Alev Alatlı'nın sözleri, yaşamımıza ayna tutacak kadar güçlü:
“İflas eden kardeşinizin haraç-mezat satışa çıkarılan evini satın almanız, evet, yasal hakkınızdır; ama vicdan buna 'helâl' demez. O evin duvarlarında kardeşinizin emeği, çocuklarının uykusu, eşinin duası vardır. Tapusu sizde olsa da iç huzuru sizde olmaz.” Hukukun verdiği hak, bazen vicdanın kaldıramayacağı bir yüktür.
YASAL AMA VİCDANA UYGUN MU?
Bir gazeteci, gerçeği çarpıtmadan ama bilinçli olarak bir kısmını gizleyerek algı yönetimi yapabilir. Yazdığı her şey doğru olsa da, söylediği şey tam değildir. Vermiş olduğu bilgiler sokakta farklı algılanıp, toplumsal bir infiale sebep olabilir. İnsanlar sokak çatışmalarında yaralanabilir hatta ölebilir. Bu bası özgürlüğü gibi lanse edilir ama helal değildir. Hukuk önünde aklanır; ama vicdan önünde?
Bir zincir market, küçük esnafın kaldıramayacağı fiyatlarla satış yapar. Yasaldır. Ama o esnafın kepenk indirmesiyle bir semtin hafızası da silinir. Bu helal midir?
HELAL Mİ, TORPİL Mİ?
Bir bakan, akrabasını danışman yapar. Diploması tam, sicili temizdir. Yasalara uygundur. Ama helal midir? Aynı liyakate sahip binlerce genç işsizken, dayısı olanın öne geçmesi neyle açıklanır?
Bir hacı adayı, yıllarca kurada çıkmaz. Ama bir tanıdıkla, torpille ismi listenin başına yazılır. Liste yasal görünür. Ama orada yıllardır dua eden binlerce gariban hacı adayı varken, o ziyaretin vicdanı var mıdır? Bu hac helal midir?
ÇOCUKLARIN GELECEĞİYLE OYNAYANLAR
Sınavlarda yaşanan soru sızdırmaları bu milletin yarasıdır. FETÖ döneminde yaşadık. Üniversite sınavlarında, KPSS’de, her kademede kopya ile, torpil ile haksız kazançlar elde edildi. Artık böyle sorunlar olmaz diyorduk. Ama bugün LGS’de de şaibe iddiaları var. Eğer LGS soruları gerçekten çalındıysa bu yalnızca birkaç öğrencinin avantajı değil, bir neslin hakkının gasp edilmesidir.
Hakkıyla tam puan alan evlatlarımızı tenzih ediyorum. Ama önceden soruları alanlar, paylaşanlar, aracı olanlar, Yaptıkları haramdır. Hakkım onlara helal değildir.
YASAL OLAN HER ZAMAN AHLAKİ MİDİR?
Bugün siyasi rüşvetin şekli değişti. Zarfın yerini “bağış” aldı. Tehdit yerini “gönüllü destek” aldı. Ama adalet hala kayıp, ahlak hala susturulmuş durumda. Ve biz hala şunu sormaya devam ediyoruz, Yasal olan her zaman ahlaki midir?
Bir insan, yaşlı annesini huzurevine verir. Yasalar açısından hiçbir sakıncası yoktur. Ama o kadına yıllarca emek vermiş bir evlat olarak, helal olan bu mudur? Hukuka uygun olabilir. Ama vicdan buna “doğru” demez.
SON SÖZÜM: HUKUKUN HÜKMÜ MÜ VİCDANIN HÜKMÜ MÜ?
Yasal olan, kağıt üzerindeki hükümdür. Helal olan, kalbin içindeki hüküm. Bazı insanlar, “Kanuna uydum.” diyerek rahat uyur. Bazıları, “Vicdanıma uymadı.” diyerek geceyi uykusuz geçirir. Ve işte o uykusuzluk, insan kalmışlığın alametidir.
Her konuda ahkam kesen bizler, vicdan, hukuk, helallik konusunda ne kadar duyarlıyız?
